Kancelaria Adwokacka Monika Piech-BalickaBezpieczeństwoZaufanieProfesjonalizmSzybkośćKompetencje
Zadzwoń do nas! 42 633 45 45 502 412 081
Napisz do nas

Zaprzeczenie ojcostwa


Domniemanie ojcostwa i jego konsekwencje

W sprawach o rozwód stosunkowo często się zdarza, że głównym powodem wniesienia pozwu jest niewierność małżonka. Według polskiego prawa domniemywa się, że ojcem dziecka jest mąż matki. Tak się przyjmuje, jeśli dziecko urodziło się w trakcie trwania małżeństwa, a także wtedy gdy narodziny dziecka były przed upływem 300 dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa. W tych sytuacjach mężczyzna zostanie wpisany do aktu urodzenia jako ojciec dziecka nawet wtedy, gdy w rzeczywistości dziecko jest owocem zdrady małżonki z innym mężczyzną.

Od tej sytuacji istnieją dwa wyjątki:

  • gdy dziecko urodziło się już po zawarciu małżeństwa przez matkę, ale inny mężczyzna uznał je za swoje,
  • jeśli przed urodzeniem dziecka i przed upływem trzystu dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa, matka zawarła drugie małżeństwo - wtedy domniemanie ojcostwa dotyczyć będzie drugiego męża

Konsekwencje domniemania ojcostwa aktualnego męża matki są istotne, ponieważ:

  • to domniemany ojciec, a nie faktyczny, będzie mógł przekazać dziecku nazwisko
  • będzie sprawować nad dzieckiem władzę rodzicielską
  • na domniemanym ojcu spoczywać będzie obowiązek alimentacyjny, czyli dostarczania dziecku środków utrzymania

    zaprzeczenie ojcostwa

Pozew o zaprzeczenie ojcostwa

W sytuacji gdy istnieje podejrzenie, że ojcem dziecka jest ktoś inny, mężczyźnie przysługuje prawo wniesienia powództwa o zaprzeczenie ojcostwa. Musi jednak zachować odpowiedni termin i spełnić pewne wymogi formalne. Jak zawsze w sprawach rodzinnych, dobro dziecka  jest wartością nadrzędną. Dlatego możliwość wystąpienia z pozwem o zaprzeczenie ojcostwa została ograniczona w czasie. Ma to na celu zapewnienie dziecku pomoc i środki na utrzymanie również wtedy, gdy nie ma mężczyzny uznającego siebie za biologicznego tatę.

Powództwo o zaprzeczenie ojcostwa  może wytoczyć:

  • mąż matki uznany za ojca – ma na to 6 miesięcy od dnia powzięcia wiadomości o urodzeniu się dziecka, nie później jednak niż do osiągnięcia przez dziecko pełnoletności
  • matka – w ciągu sześciu miesięcy od urodzenia dziecka
  • dziecko – po osiągnięciu pełnoletności (18 lat) i nie później niż do ukończenia 21 roku życia.

Terminy te nie podlegają wydłużeniu w żadnych okolicznościach. Po ich upływie sąd oddala pozew, nawet wtedy gdy istnieją silne dowody, że mężczyzna uznawany za ojca nie mógł spłodzić dziecka. Ojcem dziecka, w świetle prawa, będzie nadal mąż matki.

Kto kogo pozywa?

  • Ojciec pozywa matkę i dziecko - mężczyzna wytacza powództwo przeciwko swojej żonie oraz dziecku. W przypadku, gdy matka nie żyje, powództwo wytacza się tylko przeciwko dziecku
  • Matka także może wnieść powództwo o zaprzeczenie ojcostwa - wnosi pozew przeciwko ojcu i dziecku
  • Dziecko posiada również taką możliwość, pozywa ojca i matkę, ale dopiero po uzyskaniu pełnoletności i ma na to 3 lata od jej uzyskania. Powództwo powinno być wytoczone przeciwko mężowi swojej matki i matce, a jeżeli matka nie żyje to przeciwko jej mężowi. Jeżeli mąż matki nie żyje, powództwo powinno być wytoczone przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy.
  • Prokurator również ma prawo wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa. Ważne jest, że jest on zwolniony z przestrzegania terminów do wytoczenia powództwa. Posiada prawo do wytoczenia powództwa w każdym czasie.

Kiedy nie można wystąpić o zaprzeczenie ojcostwa?

Mężczyzna nie może wystąpić o zaprzeczenie ojcostwa w stosunku do pełnoletniego dziecka. Niedopuszczalność powództwa istnieje również wtedy, gdy dziecko zostało poczęte w następstwie zabiegu medycznego, na który mąż matki wyraził zgodę. Zaprzeczenie ojcostwa nie jest dopuszczalne po śmierci dziecka.

Do którego sądu wnosi się powództwo?

Sprawy o zaprzeczenie ojcostwa rozpatrywane są przez sąd rejonowy właściwy dla miejsca zamieszkania pozwanego. Gdy pozwany nie mieszka w Polsce lub można określić miejsca zamieszkania pozwanego wtedy wyłącznie właściwym jest sąd miejsca zamieszkania powoda. Zatem jeśli ojciec pozywa matkę i dziecko, to sądem właściwym będzie sąd zgodny z miejscem zamieszkania matki i dziecka. W sytuacji, gdy pozwani mają różne miejsca zamieszkania wybór między sądami należy do powoda, czyli tego, kto wytacza powództwo.

Co trzeba dołączyć do pozwu?

  • odpis zupełny aktu urodzenia dziecka
  • odpis skrócony aktu małżeństwa

Pozew składa się w 4 egzemplarzach: 1 oryginał plus 3 odpisy:

  • dla pozwanego ojca 
  • dla małoletniego dziecka, które zawsze w takich sytuacjach reprezentuje kurator
  • dla prokuratura rejonowego, któremu sąd ma obowiązek doręczyć odpis pozwu i zawiadamiać go o  terminach rozprawy.

O dacie rozprawy sąd powiadomi także strony,  ale jeśli któraś z nich się nie stawi, to i tak powództwo będzie rozpoznane.

Opłaty związane z pozwem

W sprawie o zaprzeczenie ojcostwa pobierana jest opłata w wysokości 200 zł. Opłatę można wnieść na rachunek bankowy sądu, który można znaleźć na stronie internetowej sądu albo uiścić w znakach opłaty sądowej.

Informacje, które trzeba podać w pozwie

W pozwie o zaprzeczenie ojcostwa, żąda się aby sąd stwierdził, że mężczyzna A nie jest ojcem dziecka B. Można również żądać aby dziecko B nie posługiwało się jego nazwiskiem mężczyzny A. W uzasadnieniu trzeba podać wszystkie okoliczności, z których wynika, że mąż matki nie może być ojcem dziecka. Do tego typu okoliczności można zaliczyć np.:

  • bezpłodność
  • nieobecność w okresie potencjalnego poczęcia na skutek dłuższego wyjazdu lub pobytu w szpitalu

Małżonek lub były małżonek matki dziecka, który z jakichkolwiek przyczyn chce być zwolniony z praw i obowiązków rodzicielskich, musi udowodnić, że nie jest faktycznym ojcem dziecka. To samo musi zrobić matka, która zechce ujawnić, iż dziecko nie posiada genów męża. Dla dokonania zmian w aktach stanu cywilnego i innych dokumentach nie wystarczy jednak oświadczenie matki ani nawet jednoznaczny wynik testów DNA. Takie dokumenty będą oczywiście pomocne, ale podstawę do tego daje dopiero prawomocny wyrok sądu.

 

Autor: adw. Monika Piech-Balicka
Adwokat od 2004 roku wpisany na listę adwokatów Okręgowej Rady Adwokackiej w Łodzi
Założycielka i właścicielka Kancelarii Adwokackiej Moniki Piech-Balickiej