Kancelaria Adwokacka Monika Piech-BalickaBezpieczeństwoZaufanieProfesjonalizmSzybkośćKompetencje
Zadzwoń do nas! 42 633 45 45 502 412 081
Napisz do nas

Alimenty na dziecko od osoby mieszkającej w Wielkiej Brytanii (UK)


Od kilku lat mamy do czynienia ze wzmożoną emigracją Polaków, którzy upodobali sobie w szczególności kraje Wielkiej Brytanii. Wraz z wyjazdem znacznej ilości osób do UK nasilił się też problem uchylania się od płacenia alimentów na dzieci przez osoby przebywające poza granicą wobec osób uprawnionych przebywających w kraju.

Typowa historia. Jeden z małżonków wyjeżdża do pracy do Wielkiej Brytanii. Początkowo ma to być wyjazd na okres około jednego lub dwóch lat w celu zgromadzenia większej gotówki, żeby po tym czasie urządzić się już w kraju. Z czasem jednak ten tymczasowy pobyt w UK się przedłuża i niewiele małżeństw wytrzymuje taką próbę czasu. W konsekwencji w Polsce pozostaje jeden z małżonków z dziećmi, w drugi w Wielkiej Brytanii układa sobie nowe życie.

alimenty na dziecko od osoby w UK

Wielka Brytania jest krajem, w którym nie ma obowiązku meldunkowego, w związku z tym stała się kuszącym miejscem do ukrywania się różnego rodzaju dłużników, w tym alimentacyjnych, zobowiązanych do płacenia alimentów na dzieci. Taka osoba uciekając przed alimentami do innego kraju często robi wszystko, by zataić tożsamość, miejsce zamieszkania i zatrudnienia. Do niedawna wiele problemów stwarzało ustalenie adresu dłużnika, a to skutkowało brakiem możliwości określenia właściwego sądu, uruchomienia procedury wydania nakazu alimentacyjnego i egzekucji alimentów. Powodowało to w wielu przypadkach bezkarność dłużników alimentacyjnych wobec osób uprawnionych do alimentów, pozostających w kraju.

Przekonanie o bezkarności dłużników nadal funkcjonuje wśród wierzycieli alimentacyjnych. Panuje powszechne przekonanie, że w sytuacji gdy dłużnik wyjechał za granicę, jedyną możliwością uzyskania alimentów jest zgłoszenie się do opieki społecznej w celu uzyskania świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Dopiero w chwili, gdy chcą uzyskać te świadczenia, są informowani o możliwości żądania alimentów od zobowiązanego przebywającego poza granicami kraju. Głównym problemem jest brak powszechnie dostępnej informacji o możliwościach dochodzenia alimentów z zagranicy.

Tymczasem uzyskanie alimentów od dłużnika przebywającego za granicą jest możliwe. To, że dłużnik wyjechał z Polski i nieznany jest jego adres zamieszkania nie oznacza, że nie uda się z niego ściągnąć alimentów.

Do niedawna było to utrudnione ze względu na skomplikowany stan prawny, niską świadomość społeczną w zakresie regulacji wspólnotowych oraz pewnego rodzaju chaos informacyjny polegający na trudnościach w uzyskaniu istotnych wiadomości dla osoby ubiegającej się o wypłatę należnych jej świadczeń alimentacyjnych od zobowiązanego zamieszkującego i pracującego za granicą.

W dniu 18 czerwca 2011 r. weszło w życie rozporządzenie Rady Wspólnoty Europejskiej nr 4/2009 w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych. Obowiązuje ono wszystkie kraje Unii Europejskiej (Austria, Belgia, Bułgaria, Czechy, Cypr, Estonia, Francja, Finlandia, Hiszpania, Holandia, Grecja, Irlandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Niemcy, Malta, Rumunia, Polska, Portugalia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Zjednoczone Królestwo, Węgry, Włochy) za wyjątkiem Danii. Jest ono niezwykle ważnym aktem prawa wspólnotowego, które wyznacza wzorzec postępowania w sprawach realizacji alimentów transgranicznych. Rozporządzenie to pozwala na szybsze uzyskanie orzeczenia oraz szybsze uzyskanie świadczeń. Rozporządzenie to funkcjonuje przez 4 lata i w tym czasie wypracowano już skuteczne mechanizmy pozwalające na ściganie dłużników unikających płacenia alimentów poprzez emigrację. W każdym kraju wskazane są organy centralne, które zobligowane są nie tylko do udzielania pomocy w zakresie samej realizacji wniosku o odzyskanie rat alimentacyjnych, ale także do poszukiwania dłużnika i jego majątku, określenia pracodawcy oraz możliwość wglądu do licznych dokumentów np. podatkowych, rejestrów ludności, samochodów itd. Rozporządzenie to znacznie przyśpieszyło realną ściągalność świadczeń.

Jaka jest procedura egzekucji alimentów od osoby przebywającej w Wielkiej Brytanii (UK)?

W opracowaniu tym skupimy się na Wielkiej Brytanii, ponieważ jest to główny cel  wyjazdów Polaków, ale procedura i przepisy są jednolite dla wszystkich krajów Unii Europejskiej.

Procedurę egzekucji alimentów od osoby przebywającej w Wielkiej Brytanii trzeba rozpocząć od tzw. wzywającego organu centralnego. Takim organem w Polsce jest Ministerstwo Sprawiedliwości, Departament Współpracy Międzynarodowej i Prawa Europejskiego, zaś organami wyznaczonymi do wykonywania zadań tego organu w zakresie przekazywania wniosków i podejmowania wszelkich właściwych działań w odniesieniu do przekazywanych wniosków są polskie sądy okręgowe.

Jakie dokumenty trzeba złożyć w sądzie okręgowym?

We właściwym sądzie okręgowym osoba uprawniona dochodząca alimentów powinna złożyć następujące dokumenty:

  • Podanie do Prezesa Sądu Okręgowego o przyjęcie wniosku o uznanie, stwierdzenie wykonalności lub wykonanie orzeczenia w sprawie zobowiązań alimentacyjnych.
  • Podpisany przez wierzyciela wniosek (na formularzu nr VI rozporządzenia) w dwóch wersjach językowych z wypełnioną częścią B (od pkt 7 do 14). Ważne jest, aby we wniosku tym podać numer rachunku bankowego z numerami IBAN i SWIFT (informacje na ten temat można uzyskać od banku, w którym prowadzony jest rachunek), koniecznymi do realizacji przelewów zagranicznych
  • Wyciąg z orzeczenia wydany przez sąd, który wydał orzeczenia na pisemny wniosek wierzyciela (formularz I lub II – organy brytyjskie żądają obydwu załączników w zależności od daty wydania orzeczenia
  • Odpis orzeczenia zasądzającego alimenty z nadaną klauzulą wykonalności przygotowany do wykorzystania za granicą 
  • Dodatkowo konieczny jest szereg dokumentów, które nie są wspomniane w rozporządzaniu, ale są wymagane przez polskie sądy, wśród nich znajdują się:
  1. Odpis aktu urodzenia dziecka
  2. Zaświadczenie o zarobkach rodzica
  3. Zaświadczenie z uczelni o kontynuowanej nauce (jeśli dziecko jest powyżej 17 roku życia)
  4. Zestawienie zaległości alimentacyjnych

Dokumenty potrzebne do złożenia wniosku o poszukiwanie dłużnika w celu uzyskania alimentów

  • Podanie wierzyciela do Prezesa Sądu Okręgowego
  • Wniosek o poszukiwanie dłużnika (formularz nr. V do rozporządzenia)
  • Oryginał wyroku, postanowienia lub ugody zasądzających alimenty z klauzulą wykonalności oraz przygotowany do obrotu zagranicznego
  • Zestawienie zaległości
  • Wyciąg z orzeczenia (formularz załącznik l lub II do rozporządzenia - dwie wersje językowe) - wypełnia sąd, który wydał orzeczenie na pisemny wniosek wierzycieli

Wskazana powyżej dokumentacja trafia do organu wezwanego w Wielkiej Brytanii. Dla poszczególnych krajów Wielkiej Brytanii są to:

  1. Dla Anglii i Walii: Lord Chancellor, zadania administracyjne organu centralnego wykonuje The Reciprocal Enforcement of Maintenance Orders Unit (skrót REMO)
  2. Dla Szkocji: The Scottish Government EU & International Law Branch
  3. Dla Irlandii Północnej: The Department of Justice Business Development and Services Division od the Northern Ireland Courts and Tribunals Service
  4. Dla Gibraltaru – Minister for Justice Government of Gibraltar

Procedura egzekucji świadczeń alimentacyjnych od zobowiązanego przebywającego na terenie Wielkiej Brytanii

Właściwy sąd okręgowy w Polsce wysyła do właściwego organu wezwanego komplet dokumentów. Wskazany organ wezwany w UK, do którego trafił wniosek z kompletem dokumentów z Polski, potwierdza jego przyjęcie i wskazuje, czy i jakie dalsze dokumenty lub informacje są potrzebne do uruchomienia procedury. Na uzupełnienie dokumentów wierzyciel ma 90 dni. Po upływie tego terminu, jeśli organ ten nie otrzyma stosownej odpowiedzi, zwraca dokumentację i zamyka sprawę.

Po wyjaśnieniu wstępnych niejasności, uzyskaniu brakujących dokumentów, REMO przekazuje wniosek do sądu magistrackiego, który rejestruje orzeczenie i wyznacza datę posiedzenia. Na posiedzenie to wzywany jest dłużnik. Sąd, po wysłuchaniu dłużnika co do jego stanowiska w sprawie i jego oświadczenia o sytuacji materialnej, wydaje orzeczenie o uznaniu orzeczenia z datą uznania i kwotą miesięcznej należności oraz ewentualnie kwotą zaległości. Zwykle kwota ta odpowiada kwocie orzeczonej przez sąd polski. Jeżeli dłużnik nie stawi się na wezwanie, sąd wydaje orzeczenie o uznaniu orzeczenia sądu polskiego i jednocześnie ustala termin przesłuchania dłużnika w celu wypowiedzenia się przez niego co do jego sytuacji materialnej i możliwości płatniczych, o czym informuje go w odpowiednio doręczonym wezwaniu.

Wydaną informacje o uznaniu orzeczenia ze wskazaniem daty uznania i kwoty miesięcznej należności (ewentualnej zaległości) oraz informację dotyczącą tego, czy dłużnik wypowiedział się co do wyroku i sytuacji materialnej, sąd magistracki przekazuje do organu o nazwie Her Majesty’s Courts Service (skrót HMCS), który z kolei informuje REMO o tym czy orzeczenie zostało zarejestrowane i jakie dalsze czynności są podejmowane w sprawie. REMO przekazuje te informacje do Polski, do sądu okręgowego prowadzącego sprawę.

Wezwany dłużnik alimentacyjny w sądzie magistrackim przedstawia swoją sytuacje majątkowa i na tej podstawie sąd brytyjski wydaje nakaz alimentacyjny na określona kwotę, która odpowiada obecnej sytuacji materialnej zobowiązanego. Na tym posiedzeniu sąd magistracki wyznacza kolejny termin posiedzenia w celu kolejnego sprawdzenia sytuacji materialnej dłużnika. Zwykle termin ten wyznaczany jest po upływie 6 miesięcy.

Odpis orzeczenia sądu przekazywany jest do HMCS pracodawcy dłużnika i kwota z niego wynikająca jest potrącana cotygodniowo z jego wynagrodzenia. Jeżeli dłużnik nie jest zatrudniony, a pobiera inne świadczenia, należności wynikające z orzeczenia sądu magistrackiego są pobierane z tych świadczeń. Natomiast jeśli dłużnik nie pobiera żadnych świadczeń, np. pracuje nielegalnie, sąd zagraniczny nakazuje wpłaty zgodne z deklaracją dłużnika po jego przesłuchaniu na tę okoliczność. Rzadko, ale jednak zdarza się, sytuacja, że dłużnik nie jest nigdzie zatrudniony, nie pobiera żadnych świadczeń, wtedy sąd magistracki wskazuje, że obecnie dłużnik nie jest w stanie przekazywać żadnych kwot i że jego sytuacja materialna będzie ponownie weryfikowana po upływie określonego czasu, dłużnik będzie zobligowany do stawienia się w sądzie i udokumentowania swojej sytuacji materialnej. O wynikach posiedzenia sądu HMCS zawiadamia REMO, a REMO sąd okręgowy w Polsce.

Podstawy prawne egzekucji alimentów od osoby przebywającej za granicą

Do egzekucji alimentów zobowiązanego przebywającego na terenie Wielkiej Brytanii wobec uprawnionego przebywającego w kraju zastosowanie mają dwa najważniejsze akty prawne. Nieobowiązująca już Konwencja nowojorska z 20.06.1956 oraz obowiązujące na terenie Unii Europejskiej rozporządzenie Rady (WE) nr 4/2009 z 18.12.2008 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych.

Rozporządzenie 4/2009 z 18.12.2008 r. – stanowi fundament prawny w zakresie egzekucji alimentów zobowiązanego przebywającego w jednym z krajów Unii Europejskiej. Kompleksowo reguluje problematykę międzynarodowego prawa alimentacyjnego. Rozporządzenie 4/2009 jest niezwykle ważnym aktem prawa wspólnotowego. Wyznacza ono bowiem procedurę postępowania w sprawach realizacji alimentów transgranicznych. Rozporządzenie to pozwala na szybsze uzyskanie orzeczenia, a co za tym idzie szybsze uzyskanie świadczeń. Rozporządzenie to zastąpiło w kręgu państw UE Konwencję Haską z 1973 r. oraz rozporządzenie 44/2001. Rozporządzenie 4/2009 w kwestii nie zawiera samodzielnej regulacji prawa właściwego dla zobowiązań alimentacyjnych, lecz odsyła do Protokołu haskiego z 2007 r. Jeśli chodzi o Zjednoczone Królestwo (UK) to trzeba zaznaczyć, że prawo właściwe dla zobowiązań alimentacyjnych w UK w dalszym ciągu jest wskazywane na podstawie krajowych norm.

Konwencja nowojorska z 20.06.1956 r. – niewątpliwie najważniejsza umowa międzynarodowa regulująca kwestię wykonywania orzeczeń w zakresie spraw alimentacyjnych. Reguluje ona administracyjny tryb dochodzenia alimentów. Stronami konwencji było ponad 60 państw, a więc prawie 1/3 wszystkich państw świata. Celem konwencji było ułatwienie dochodzenia roszczenia alimentacyjnego wierzycielowi przebywającemu w innym państwie konwencji niż zobowiązany. Każde państwo przystępujące do konwencji zobowiązało się wyznaczyć organ przesyłający oraz organ przyjmujący. W Polsce organem przyjmującym jest Ministerstwo Sprawiedliwości, zaś organami przesyłającymi są sądy okręgowe. W krajach Wielkiej Brytanii wymienione wyżej organy są jednocześnie wyznaczonymi organami przyjmującymi i wysyłającymi.

 

 
Autor: adw. Monika Piech-Balicka
Adwokat od 2004 roku wpisany na listę adwokatów Okręgowej Rady Adwokackiej w Łodzi
Założycielka i właścicielka Kancelarii Adwokackiej Moniki Piech-Balickiej

 

 

Przydatne adresy

  1. Rozporządzenie Rady (WE) nr 4/2009 z 18.12.2008 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych https://bip.ms.gov.pl/Data/Files/_public/bip/prawo_eu/ue1/rozp-4-2009-pl.pdf
  2. Dla Anglii i Walii: The Reciprocal Enforcement of Maintenance Orders Unit (skrót REMO) (Victory House, 30-34 Kingsway, London WC2B 6 EX) https://www.gov.uk/remo-unit-helpline
  3. Dla Szkocji: The Scottish Government EU & International Law Branch (2W St Andrew’s House, Edinburgh EH1 3DG) http://www.hcch.net/index_en.php?act=authorities.details&aid=250
  4. Dla Irlandii Północnej: The Department of Justice Business Development and Services Division od the Northern Ireland Courts and Tribunals Service (Laganside House 23-27 Oxford Street, Belfast BT1 3LA) https://www.courtsni.gov.uk/en-GB/ContactDetails/Belfast/Pages/BelfastCombinedCourts.aspx
  5. Dla Gibraltaru – Minister for Justice Government of Gibraltar https://www.gibraltar.gov.gi/new

Opracowanie na podstawie artykułu J.M.Łukasiewicz i M.Aksamitowska-Kobos „Egzekucja alimentów na rzecz dziecka od zobowiązanego przebywającego na terenie Anglii oraz Walii na podstawie rozporządzenia Rady (WE) z 18.12.2008 r. – 4/2009 cz. I i II – Monitor Prawniczy 18/2015 z dnia 15 września 2015 i 19/2015 z dnia 1 października 2015.